Over troep storten en de gemene deler

Voor iedereen die mij afgelopen week tevergeefs geprobeerd heeft te bellen: sorry, sorry, sorry. Het was niet persoonlijk bedoeld. Ik zat in een luxe hotel en was druk met troep storten, doorvragen en het zoeken van de gemene deler. Ik hoor je denken: je was druk met wát?! Ik zal het je uitleggen.

Kijk je weleens naar De Rijdende Rechter? Naar mr. Frank Visser, die uitspraak doet in burenruzies of ander klein leed? Voor mij een guilty pleasure. Het eindigt altijd op één van twee manieren: een partij wordt in het gelijk gesteld of in het ongelijk gesteld. Onder het mom van: "Dit is mijn uitspraak en daar moet u het mee doen", is het alles of niets. Zo was er laatst Jan, die vond dat de hond van buurvrouw Caroline gemuilkorfd moest worden. De rechter gaf Jan gelijk. Maar wat blijkt? Hond Teddy loopt nog steeds zonder korf rond. En zo gaat het vaker: in 70% van de gevallen wordt een dergelijke uitspraak niet nageleefd. Alle inspanningen ten spijt, en het conflict blijft onderhuids voortbestaan. Of slechter nog: het conflict verergert.

Het alternatief is mediation. Precies daar hield ik me in dat hotel mee bezig. Ik volgde een basiscursus mediation. Vrij vertaald gaan bij mediation de buren uit het voorbeeld met elkaar in gesprek. Eerst komt de fase van het 'troep storten': alles wat ook maar enigszins dwarszit, wordt ter tafel gebracht. Zo kan Jan aangeven dat zijn kinderen werden aangevallen door hond Teddy, nadat deze door het gat in de schutting sprong. En geeft Caroline aan dat dit komt doordat de kinderen naar Teddy fluiten. Daar wordt hond Teddy vrolijk van en hij springt dan uit blijdschap tegen mensen op. Geen kwaadaardige aanval dus, maar een vreugdesprong.

Als alle harten volledig gelucht zijn, helpt de mediator de partijen in de volgende fase om de wederzijdse belangen te vinden en benoemen. Het is dan de kunst om die zodanig abstract te omschrijven, dat ze niet 'jeuken' bij de andere partij. Als Jan zegt dat Teddy een muilkorf moet krijgen, vindt Caroline dat geen goed idee. Zij raakt er waarschijnlijk door geïrriteerd en schiet in de weerstand. Als Jan daarentegen zijn diepere belang naar voren brengt, namelijk dat zijn kinderen veilig in de tuin moeten kunnen spelen, kan Caroline daar nauwelijks tegen zijn. Aan de andere kant kan Jan best begrijpen dat Caroline het welzijn van haar hond belangrijk vindt. Op dat niveau kunnen de buren elkaar dus wel goed vinden. De oplossing ligt voor de hand: de kinderen fluiten niet meer naar Teddy en het gat in de schutting wordt dichtgemaakt. Problem solved!

Ook in ons werk gaat het op het eerste gezicht vaak over tegengestelde belangen. Die, als je ze afpelt, altijd een gemene deler blijken te hebben. Zo was ik laatst op een bijeenkomst met winkeliers en caféhouders. De winkeliers willen de straat openstellen voor auto's, terwijl de caféhouders daar faliekant op tegen zijn. Een escalatie dreigde. Zoals een ware mediator betaamt, vroeg ik door. De winkeliers bleken hun klanten een parkeerplek te willen bieden recht voor de deur, terwijl de caféhouders daar juist extra terrassen willen neerzetten. Er is echter een gedeeld belang: meer omzet draaien! De winkelier draait zijn omzet vooral vóór 18 uur; de caféhouder vooral na 18 uur. Als we overdag de straat nu eens openstellen voor parkerende auto's en in de avond tafels en stoelen juist de ruimte geven? Gevolg van deze interventie: een breed gedragen, gezamenlijke oplossing.

Ik krijg er energie van. Mocht ik je de komende periode de ene na de andere verdiepende vraag stellen: excusez-moi. Denk dan niet: wat doet dat ertoe? Denk dan nog even aan Jan, Caroline en Teddy. Alvast bedankt voor je geduld!

Pascal van Stad & Co